Tuesday, May 19, 2009

ADAIK BASANDI

ADAIK BASANDI.......

Panahkah Islam tagak sacaro utuah di Minangkabau sarupo di jaman Rasulullah? Balaku hukum Islam sarupo nan ado dalam al Quran, lalu kudian masyarakat Islam patuah dan taat kasadono? Jaleh indak. Bahkan sasudah Rasulullahpun paralu figure sakuaik Umar bin Khattab untuak managakan hukum nan sarupo itu. Di jaman kalifah nan sudah baliau, meski Ali bin Abu Thalib indak kalah wara, indak kalah tawaddhu’, indak kalah adil, indak kalah gagah dibandingan jo Umar lai indak talok juo dek baliau doh. Muloi timbua asuang pitanah, mulai timbua dandam kasumaik, muloi tajadi parang sasamo umaik Islam, nan paliang tragis adolah baliau, Ali bin Abu Thalib sandiri manjadi korban dari sabuah proses nan ado di dalam Islam tantang kekhalifahan katiko itu, bahkan sampai anak baliaupun jadi korban.

Kini baliak kanagari awak, Minangkabau. Jaleh indak mungkin katalok dek sia juo doh managakan Islam ko sacaro utuah, dari contoh sajarah nan alah dicaliak. Indak talok dek Haji Miskin, Haji Piobang jo Haji Sumanik(?) di bantu dek Peto Syarif doh.. Namun usao jo niaik tatap ado. Dibueklah kompromi. Itulah kudian nan diikrarkan sabagai “Adaik basandi syarak, syarak basandi kitabullah” Urang nan nyalang matono sugiro pulo tau nan bahaso, ibaraik alang-alang, bak kecek nyiak Sunguik, “bamban”, payah manaikanno dek ado nan barek di dalam “Adaik basandi syarak, syarak basandi kitabullah” ko. Salah satu bagian dari kompromiko adolah ungkapan, Syarak mangato, adaik mamakai. Dalam kanyataan saari-ari ado nan tabedo. Nan jadi bahasan nan indak kunjuang abih den urang-urang tuo alim ulamo awak yaitu masalah pusako warih. Syarak jaleh-jaleh mangatoan caro-caro mawarihan iko di dalam AlQuran (Q4:11), balain sangaik jo sistim warih nan awak pusakoi, nan mangecekan arato tuo turun malalui jalur ibu, pusako nan turun dari nenek, ka ibu awak, kaawak nan padusi, nan kaawak turunan kaanak awak nan padusi. Mako dibagilah pusako cako manjadi pusako randah jo pusako tinggi. Sampai kini alun ilang adaik nan sarupoiko ko lai doh.

Salah surang inyiak awak nan paliang kareh manantang adaik nan sarupo iko adolah Syekh Ahmad Khatib. Baliau nan sangaik bana konsekwen indak amuah manarimo aturan itu tadi bajalan abih dari kampuang dan indak pulang-pulang lai lalu bamukim di Makah.

Tapi adaik itu tatap juo nan taradat dan nan diadatkan. Jadi kabaa lai, kadisudahi sajo sampai di sinan kaji. Manuruik ambo indak. Adaik basandi syarak, syarak basandi kitabullah ko iyo bana dipakai sarupo urang mangaji, diansua dari alif, ba, ta sabalun sampai kaujuang kaji. Dimuloi saketek-saketek malatakan di barihno, dimuloi mansajalankan adaik cako jo syarak. Mako banyaklah ulama-ulama awak, tamasuak buya Hamka, malapehan sajo hakno ateh pusako tinggi dan indak sato-sato di sinan, indak sato mampusakoi sudah itu indak sato pulo mampusakoan. Walaupun akiano ampia-ampia di sinan juo bunyi kaji. Sawah taruko nan di warihkan nek tuo saisuak kini masih dibawah kandali mak tuo dan akan di lapehanno pulo biko ka anak no nan padusi. Nan laki-laki bialah makan bareh babali di rantau.

Baliak kaniaik awak ka mambangkik batang tarandam. Jadi nan batang itu alun sampai elok tumbuahno lai dan sasudah itu alah tabanam, alah tarandam. Mansajalankan adaik jo syarak cako alun baranjak jauah kaji lai tapi alah timbua macam-macam tantangan. Sajak jaman Bulando, apotah lai urang Paderi nan tadino saakan-akan nan kajadi pulisi managakan cito-citoko adolah urang nan kalah parang dan akibaikno jarun Bulando juo nan masuak saketek demi saketek. Labiah badanga kecek nyiak Palo (nan digaji Gubernemen) dari kecek inyiak-inyiak di Surau dalam paraktek hiduik saari-ari. Baransua-ansua hanyuik juo masyarakaik Minang tu lambek laun. Ado nan sadar, nan managakan dado malawan ka usao Bulando, banyak pulo baliau-baliau ko nan sampai dibuang dek Bulando.

Kini bola lah sampai kaawak. Awak alah mardeka, lah bisa mangecekan putiah tu iyo putiah, nan hitam tu iyo hitam. Lah lapeh lo dari kungkuangan politik panjang salamoko. Kiro-kiro lah patuik kok dicubo usaoko baliak. Mansajalankan adaik urang Minangko jo syarak, manjadian syarak sabagai padoman iduik masyarakat Minangkabau. Tapi sakali lai, iko iyo baban barek singguluang batu goh. Jan capek amek bamimpi baaso usaoko samurah mambaliakan tapak tangan. Kiniko pulo lai, disaaik moral umaik sadang centang parenang. Namun sakali lai tatap harus diansua. Darima kadimuloi. Kalau ambo satuju jo ibda’ bi nafsika, muloi jo diri awak surang-surang. Ambo tatap bangga jadi urang Minang, bangga bahaso nagari awak ko ado kaunikanno. Buliah awak tatap labiah dakek badunsanak jo karib karabaik dari jalur nenek padusi. Tapi dalam kasaharian marilah kito cubo manunjuakan bahaso awakko urang nan mandasarkan iduikno kasyarak. Paliang indak bausao kaarah itu. Dek batang ko iyolah sabana tapuruak tarandamno, paralu usao nan agak kareh saketek. Marilah kito muloi jo Bismillah.


Wassalam,


Lembang Alam

No comments:

Post a Comment